COVID-19 keçirən insanlar onun mənfi nəticələrini illərlə hiss edə bilərlər.
Lent.az xarici mediaya istinadla bildirir ki, Liverpul Universiteti, London Kral Kolleci və Kembric Universitetinin alimləri müəyyən ediblər ki, COVID-19 insan beyninə uzunmüddətli mənfi təsir göstərir.
Araşdırmaya görə, ağır formada COVID-19 keçirib xəstəxanaya yerləşdirilən xəstələr oradan çıxarıldıqdan 12–18 ay sonra belə əhəmiyyətli dərəcədə idrak (kognitiv) funksiyalarının zəifləməsini göstərirlər. Onlarda müşahidə edilən zehni geriləmə sağlam insanda təxminən 20 illik normal qocalma prosesi ilə müqayisə oluna bilər. Bu xəstələrin beynində müəyyən sahələrin həcminin azalması qeydə alınıb, həmçinin qanda sinir hüceyrələrinin zədələnməsi ilə əlaqəli zülalların səviyyəsi yüksəlib.
Araşdırmada ağır COVID-19 keçirən 351 nəfər iştirak edib və onların göstəriciləri 3000 nəfərlik nəzarət qrupunun məlumatları ilə müqayisə olunub. İdrak testləri, beynin həcmini qiymətləndirmək üçün MRT və sinir toxumasının zədələnmə biomarkerlərini müəyyən etmək üçün qan analizləri istifadə edilib. Xüsusilə narahatedici məqam odur ki, xəstəlik dövründə aşkar nevroloji simptomlar yaşamayan pasiyentlərdə belə ciddi kognitiv pozuntular aşkarlanıb.
MRT nəticələri yaddaş, diqqət və icraedici funksiyalara cavabdeh olan beyin sahələrinin həcminin azaldığını göstərib. Bundan başqa, beyin toxumasının zədələnməsini göstərən zülalların yüksəlmiş səviyyəsi ilə beyin həcminin azalması arasında birbaşa əlaqə tapılıb ki, bu da COVID-19-dan sonra idrak pozuntularına səbəb olan bioloji mexanizmlərin mövcudluğunu təsdiqləyir.
Alimlər vurğulayırlar ki, bu məlumatlar koronavirus infeksiyasının beyin üzərində uzunmüddətli təsirlərinin daha dərindən öyrənilməsinin və post-kovid sindromunun effektiv müalicə üsullarının hazırlanmasının vacibliyini göstərir. Qeyd etmək lazımdır ki, son araşdırmalar kognitiv məşqlər, fiziki aktivlik və keyfiyyətli yuxunun COVID-19-un beyin üçün yaratdığı nəticələri qismən kompensasiya edə biləcəyini göstərir. Antioksidantların və iltihab əleyhinə preparatların ağır xəstəlikdən sonra sinir sisteminin dəstəklənməsində potensial faydası da müzakirə olunur.
Beləliklə, COVID-19 təkcə ağciyərlərə və ürək-damar sisteminə təsir etməklə kifayətlənmir, həm də kognitiv qabiliyyətlərdə uzunmüddətli dəyişikliklər yarada bilər. Bu isə ağır infeksiyanı keçirmiş insanlar üçün kompleks reabilitasiya proqramlarının hazırlanmasını xüsusilə aktual edir.
Bizi Telegram-da izləyin
t.me/lent_az
Bizi Instagram-da izləyin
Bizi TikTok-da izləyin
Bizi Facebook-da izləyin
Bizi X-da izləyin
