"Pupula duplex" nədir?

"Pupula duplex" nədir?

Latın dilində “ikiqat bəbək” anlamına gələn bu ifadə bəzi antik mətnlərdə və müasir internet postlarında yanlış olaraq insanın bir gözündə iki tam formalaşmış bəbəyin (şagirdin) və iki iris qatının olduğuna dair iddia kimi təqdim olunur. Dərhal qeyd edək ki, oftalmoloji ədəbiyyatda belə bir klinik hal qeydə alınmayıb. Hazırda alimlər bunu açıq-aşkar mif adlandırırlar.

Elm nə deyir?

Həkimlərin tanıdığı nadir patoloji hal "polykoriya" adlanır. Burada iris üzərində ikinci açılış (“ekstra bəbək dəliyi”) olsa da, adətən yalnız bir funksiya-sferi (daraldıcı əzələ) mövcud olur, yəni göz, iki müstəqil bəbək kimi işləmir. Gerçək “iki funksional bəbək” (true polykoriya) isə o qədər nadirdir ki, 1966-dan bəri sadəcə bir neçə şübhəli hadisə təsvir olunub.

Niyə "Pupula duplex" fizioloji cəhətdən mümkün deyil?

İrsdə hər bəbəyin işığa cavab verən öz halqa əzələsi olmalıdır. Göz almasının ölçüsünü və sinir-damar quruluşunu nəzərə alsaq, eyni iris səthində iki tam halqa əzələsinin formalaşması həm genetik, həm də anatomik cəhətdən uyğunsuzluq doğurur. Ona görə də müasir tibb bu iddianı “bioloji olaraq qeyri-mümkün” sayır.

Əfsanənin izi haradan gəlir?

Çin mənbələrində imperator Liu Ch’ung, Qədim Roma müəlliflərində isə “evil eye” obrazı ikiqat bəbəkli dahi, kral və s. kimi təsvir olunurdu. O dövrdə qeyri-adi fiziki xüsusiyyətlərə mistik anlam yükləmək adi hal idi; görünür, "Pupula duplex" də həmin folklor qatının mirasıdır.

Sosial mediada yayılan fotoşəkillər həqiqəti əks etdirirmi?

Əksəriyyəti ya Photoshop, ya da kontakt linza illüziyasıdır. "PolitiFact"-ın fakt-yoxlaması bunu açıq şəkildə təsdiqləyir və oftalmoloqlar “real nümunə yoxdur” deyirlər.

Mənbə:
https://www.politifact.com/factchecks/2022/feb/18/viral-image/no-isnt-authentic-image-eye-condition

https://www.aao.org/eye-health/tips-prevention/20-rare-eye-conditions-that-ophthalmologists-treat

https://chinesemythologypodcast.wordpress.com/2019/08/26/episode-181-double-pupil/

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Polycoria