Milyonlarla insanın gündəlik vərdişi beyinə zərər vurur - ARAŞDIRMA

Uzun müddət oturaq vəziyyətdə qalmaq hətta müntəzəm məşqlərlə belə — beynin atrofiyasına və demensiyanın (ağıl zəifliyinin) inkişafı riskinin artmasına səbəb olur.

Lent.az bu barədə məlumat verir:

Oturaq həyat tərzi: görünməz təhlükə
Hətta hər gün idmanla məşğul olsanız belə, uzun müddət oturmaq bədənə, xüsusilə də beyinə ciddi zərər vura bilər. Araşdırma göstərib ki, oturaq həyat tərzi yaddaş, diqqət və digər zehni funksiyaların zəifləməsi ilə birbaşa əlaqəlidir və Alzheimer xəstəliyinin müstəqil risk amili ola bilər.

Alimlər nəyi araşdırıblar?
Araşdırmada yaşı 50-dən yuxarı olan 404 nəfər iştirak edib. Heç biri demensiya diaqnozu almamışdı. Onlar aşağıdakı testlərdən keçiblər:

Aktiqrafiya — xüsusi cihazla fiziki aktivlik və yuxu ritmlərinin ölçülməsi;

Neyropsixoloji testlər — yaddaş, diqqət, məntiqi düşüncə və problem həll etmə qabiliyyətlərinin qiymətləndirilməsi;

MRT (maqnit-rezonans tomoqrafiyası) — beyindəki strukturlar, o cümlədən yaddaş və öyrənmə üçün vacib olan hipokampın vəziyyətinin yoxlanması.

Əsas nəticələr
Araşdırma göstərib ki, gündə orta hesabla 13 saat oturaq vəziyyətdə olan iştirakçılarda aşağıdakılar müşahidə olunub:

daha zəif epizodik yaddaş;

hipokamp həcminin kiçilməsi;

informasiyanın emal sürətinin azalması.

Bu göstəricilər iştirakçılar həftəlik minimum 150 dəqiqəlik fiziki aktivlik tövsiyələrinə riayət etsə də müşahidə olunub. Bu isə o deməkdir ki, müntəzəm idman belə uzun müddət oturmağın zərərini tamamilə kompensasiya edə bilmir.

Niyə bu vacibdir?
Ən narahatedici nəticə odur ki, uzun müddət oturmaq beyin qabığının (korteks) qalınlığının azalması ilə əlaqələndirilir. Bu xüsusilə Alzheimer xəstəliyində zərər görən sahələrə aiddir. Yəni oturaq həyat tərzi geri dönüşü olmayan demensiya növlərinin inkişafına birbaşa təsir göstərə bilər.

"Oturaraq keçirilən vaxtı minimuma endirmək çox vacibdir. Bu, hətta hər gün idman edənlər üçün də keçərlidir. Alzheimer riskinin azaldılması yalnız aktivliklə deyil, həm də oturmağa tez-tez fasilə verməklə mümkündür".

Harvard Universitetinin araşdırması da təsdiqləyir
2022-ci ildə Harvard Universiteti tərəfindən aparılan başqa bir araşdırma da uzun müddət oturmağın beyin üçün zərərli olduğunu göstərmişdi. Alimlər müəyyən etmişdilər ki, çox oturan insanlarda beynin yaddaşla əlaqəli medial temporal (gicgah) payının nazilməsi müşahidə olunur. Bu dəyişikliklər tez-tez demensiyadan əvvəl meydana çıxır və zehni zəifləmənin ilkin əlamətləri ola bilər.

Nə etmək lazımdır?
Mütəxəssislər tövsiyə edirlər ki:

Gündəlik fiziki aktivliklə yanaşı, oturmağa fasilə vermək vacibdir — hər saat 5 dəqiqə yerimək, dartınmaq və ya sadəcə ayağa qalxmaq belə böyük fərq yarada bilər. Boş vaxtlarda elektron cihazlardan istifadəni azaldın, daha fəal istirahət növlərinə üstünlük verin.