Yay gəldi, süfrəmizin ən vaz keçilməyən nemətlərindən biri də meyvə şirələridir. Lakin hər dəfə meyvə şirəsi içdikdə, görəsən təbii şirədir, yoxsa qida tozundan hazırlanıb deyə özümüzə sual edirik.
Lent.az-ın əməkdaşının hazırladığı araşdırmada marketlərdə satılan meyvə şirələrinin gerçək olub-olmaması və bunların saxtalığının necə müəyyən edilməsindən söhbət açılır.
Ataşdırmanı sizə təqdim edirik:
Azərbaycana Meyvə Şirəsi İdxalı və Saxta Meyvə Şirəsi Problemi
Azərbaycana meyvə şirəsi idxalı əsasən qonşu ölkələrdən gerçəkləşir. Məlumatlara görə, Rusiya, İran və Türkiyə kimi ölkələrdən çoxlu miqdarda meyvə şirələri gətirilir. Məsələn, AQTA-nın son monitorinqlərində Rusiyadan gətirilən “Multon Partners” brendli meyvə şirəsinin analizində normativ tələblərə cavab vermədiyi aşkar edilib. Nəticədə 786 litr yararsız meyvə şirəsi məhv edilib. Oxşar şəkildə, 2024-cü ilin aprelində Tayvandan idxal edilən meyvə suyu nümunələrində kif-maya göbələklərinin səviyyəsi normadan yüksək olduğundan məhsullar zərərli hesab edilərək zərərsizləşdirilib. Bu faktlar göstərir ki, Azərbaycana gətirilən meyvə şirələrinin əsas mənbə ölkələrində də istehsal keyfiyyəti daim yoxlanılır və pozuntular aşkarlandıqda müvafiq tədbirlər görülür.
Meyvə Şirəsi İdxalının Əsas Mənbə Ölkələri
Statistika üzrə dəqiq rəqəmlər açıq mənbələrdə az olsa da, praktiki məlumatlardan görünür ki, Azərbaycana idxal olunan meyvə şirələrinin böyük hissəsi MDB və qonşu ölkələrdən gəlir. Məsələn, Rusiya və Türkiyə istehsalı şirələr bazarda məşhurdur. Bundan başqa, Azərbaycan bazarında Avropadan və Asiyadan gətirilən meyvə şirələri də mövcuddur. Ekspertlərin fikrincə, ümumilikdə Rusiyadan, İrandan və Türkiyədən idxal olunan məhsullar meyvə şirəsi çeşidində üstünlük təşkil edir. Hər halda, ölkəyə idxal olunan meyvə şirələrinin üzərində “istehsal olunduğu ölkə” qeyd olunur və istehsal tarixləri də etiketdə görünür. 2025-ci ilin əvvəlində məhv edilən məhsullardan biri Rusiyada istehsal edildiyi halda, digər nümunə Tayvandakı müəssisədən gətirilmişdir. Bu cür məlumatlar onu göstərir ki, Azərbaycana idxal olunan meyvə şirələrinin ənənəvi mənbəyi qonşu ölkələr olsa da, uzaq coğrafiyalardan da gətirilən çeşidlər var və onlar üzərində ciddi keyfiyyət nəzarəti aparılır.
Azərbaycanda Saxta Meyvə Şirəsi və Digər Saxta Məhsullar
Son illər Azərbaycan bazarında bəzi tanınmış marka meyvə şirələrinin saxta variantları aşkar edilib. AQTA avropalı brendlərdən “Perrier” mineral suyunun və “Granini” meyvə şirələrinin yalançı versiyalarının ölkədə istehsal olunduğunu açıqlayıb. Yerli istehsal və idxal olunan hazır məhsullara qarşı qanun pozuntuları aradan qaldırılmaqda davam edir. Belə ki, yayılan xəbərlərdə Bakıda marketdə satılan “Ya” brendli meyvə şirəsinin üzərində istehsal tarixi saxtakarlığının olduğu qeyd edilmişdi – şüşənin etiketində məntiqsiz tarix (məsələn, 31.05.2016-cı ildən 31.02.2017-ci ilə qədər) göstərilmişdi. Bu və oxşar hallar göstərir ki, bəzən qablaşdırmada saxtakarlıq və etiket pozuntuları baş verə bilər.
Bununla yanaşı, dövlət qurumları idxal olunan məhsulların yoxlanışını gücləndirir. Nəticədə saxta və ya keyfiyyətsiz olduğu müəyyən edilən məhsullar rəsmi olaraq məhv edilir. Məsələn, AQTA-nın məlumatına əsasən, bazardan kifayət qədər keyfiyyətsiz şirə və içkilər çıxarılıb zərərsizləşdirilib. Azərbaycan istehlak bazarında xüsusilə qazlı içkilər, limonad və mineral suda saxtakarlıq halları müşahidə olunub. Bu da istehlakçılar üçün xəbərdarlıqdır ki, hər zaman məhsulun etiketini, sertifikat nömrəsini və istehsal tarixini diqqətlə yoxlamaq lazımdır. Qeyd edək ki, saxta meyvə şirələri bəzən qidalara zərərli əlavələr qatmaq, saxlama şərtlərini pozmaq və ya etiketdə saxtakarlıq etmək yolu ilə istehsal olunur. Məsələn, mediada yayımlanan məlumatlara görə, istehlakçıların şikayəti ilə aparılan yoxlamalarda qeyri-standart məhsullar satışdan götürülüb, ümumilikdə 20 min litrdən artıq zəif keyfiyyətli limonad, qazlı-qazsız su və meyvə nektarı bazardan çıxarılaraq məhv edilib. Bu xəbərlər göstərir ki, həm yerli, həm də idxal olunan spirtsiz içkilər arasında saxta və ya zərərli hesab olunan partiyalar müşahidə olunub.
Saxta Meyvə Şirəsinin Tanınması və İstehlakçı Tövsiyələri
İstehlakçılar saxta və ya keyfiyyətsiz meyvə şirələrini müəyyən etmək üçün bir neçə sadə qaydaya əməl etməlidirlər. İlk növbədə, qablaşdırmanı diqqətlə yoxlamaq lazımdır: istehsal tarixi və son istifadə tarixi aydın və məntiqi olmalıdır. Məsələn, Bakıda müşahidə olunan saxtakarlıq hadisəsində, şüşədə qeyri-real tarix (31.02.2017) göstərilməsi istehlakçını şübhələndirməli idi. İstehlakçılar həmçinin məhsulun üzərində sertifikat və lisenziya nömrələrinə, distributor firmasının adının doğru yazılmasına diqqət etməlidirlər.
Həmçinin, meyvə şirəsini etibarlı ticarət şəbəkəsindən və ya böyük supermarketlərdən almaq məsləhətdir, çünki belə yerlərdə məhsulların keyfiyyətinə nəzarət daha ciddi olur. Təmizlənməmiş mənbələrdən, misal üçün qeyri-rəsmi satış mərkəzlərindən ucuz qiymətə alınan şirələr şübhə doğurmalıdır. Ən əsası, şübhəli hallarda müvafiq qurumlarla əlaqə saxlamaq lazımdır – qanunsuz və zərərli hesab edilən məhsulları müvafiq orqanlara bildirmək istehlakçının hüququdur.
Nəticə etibarilə, Azərbaycan bazarında orijinal (lisenziyalı) meyvə şirələrinin yanında saxta və ya normadan kənar məhsullar da rast gəlinə bilər. Yuxarıdakı misallar göstərir ki, dövlət nəzarəti sayəsində bir sıra zərərli məhsullar satışdan götürülüb və məhv edilib. İstehlakçılar isə etiket, istehsal və istifadə tarixlərini, sertifikat nömrələrini, məhsulun qoxu xüsusiyyətlərini müqayisə etməklə saxta meyvə şirələrindən qoruna bilərlər. Qida təhlükəsizliyi qaydalarına əməl etmək, yalnız güvənilən tədarükçülərdən alış-veriş etmək və məlumatlı olmaq – bu sahədə ən etibarlı müdafiə üsullarındandır.
El arasında isə ən çox yayılan üsul budur: Bir bardaq meyvə şirəsinin içinə salfeti atın və qarışdırın. Sonra salfeti bardaqdan çıxarın. Əgər bütün rəng salfetə hopubsa, deməli bu saxta meyvə şirəsidir.
Bizi Telegram-da izləyin
t.me/lent_az
Bizi Instagram-da izləyin
Bizi Facebook-da izləyin
Bizi Twitter-da izləyin
