“Amnesty İnternational”ın əməkdaşı Hüseyn Baumi deyib ki, İranda edamlar dəhşətli həddə çatıb.
"2025-ci ilin əvvəlindən bu yana İranda 1000-dən çox insan edam edilib ki, bu da gündə orta hesabla 4 nəfərdir. Bu il edamlar 1989-cu ildən bəri görülməmiş səviyyəyə çatıb", - Lent.az-ın xarici mediaya istinadla xəbərinə görə, o, BMT-yə üzv dövlətləri edamları dayandırmaq üçün səlahiyyətlilərə təcili təzyiq göstərməyə çağırıb.
BMT-nin baş katibi İranla bağlı hesabatını təqdim edib, təşkilatın İran üzrə xüsusi məruzəçisi və Müstəqil faktaraşdırıcı missiyası isə oktyabrın 30-da BMT Baş Assambleyasının Üçüncü Komitəsinə birgə brifinqlərini təqdim edəcəklər.
“İlin əvvəlindən gündə orta hesabla 4 nəfər edam edilib”
Beynəlxalq Amnistiya Təşkilatının Yaxın Şərq və Şimali Afrika üzrə regional direktorunun müavini Hüseyn Baumi təqdimatlardan əvvəl yaydığı bəyanatda aşağıdakıları qeyd edib:
“BMT-yə üzv dövlətlər İran hakimiyyətinin şok edici edam dalğasına bu vəziyyətin tələb etdiyi təcili şəkildə qarşı çıxmalıdır. 2025-ci ilin əvvəlindən İranda gündə orta hesabla dörd nəfər olmaqla 1000-dən çox adam edam edilib. 2022-ci il Qadınlar, Həyat, Azadlıq etirazlarından bəri hakimiyyət qorxu səpmək, narazılığı yatırmaq və təcrid olunmuş icmaları cəzalandırmaq üçün ölüm cəzasından getdikcə daha çox istifadə edir. Bu il edamlar 1989-cu ildən bəri görülməmiş səviyyəyə çatıb”.
“Dəhşətli sürətlə davam edir”
Narkotiklərlə bağlı cinayətlərə görə ölüm hökmünün tətbiqi İranın beynəlxalq hüquq üzrə öhdəliklərini pozaraq, qorxulu sürətlə davam edir. Edamlar tamamilə ədalətsiz məhkəmə proseslərindən sonra, bağlı qapılar arxasında, işgəncələrin geniş tətbiqi və məcburi etiraflarla müşayiət olunmaqla həyata keçirilir.
İllərdir İran hakimiyyəti hər il yüzlərlə insanın edamını normallaşdırmağa çalışsa da, yüzlərlə ailə öz yaxınlarına yas tutarkən və daha minlərlə ölümə məhkum edilmiş insanların həyatı risk altında olduğu halda, yaşamaq hüququna edilən bu vicdansız hücuma normal yanaşmaq olmaz. Hətta İranın öz qaranlıq rekordunu nəzərə alsaq, bu, ciddi və əlaqələndirilmiş beynəlxalq reaksiya tələb edən dəhşətli bir məqamdır”.
BMT-yə üzv dövlətlərə çağırış
Biz BMT-yə üzv dövlətləri Üçüncü Komitənin İran üzrə İnteraktiv Dialoqunda şifahi bəyanatlar da daxil olmaqla, təcili olaraq məsələ qaldırmağa çağırırıq. Dövlətlər İran hakimiyyətindən bütün edamları dərhal dayandırmağı, ədalətsiz məhkəmələrdən sonra çıxarılan ölüm hökmlərini, narkotiklərlə mübarizə qanunlarının ölümcül müddəalarını ləğv etməyi və ölüm hökmü tam ləğv olunana qədər edamları təxirə salmaq üçün qanun qəbul etməyi tələb etməlidir.
Biz həmçinin BMT-nin Narkotiklər və Cinayətkarlıqla Mübarizə İdarəsini (UNODC) və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Narkotiklərə Nəzarət Şurasını (INCB) insan hüquqlarına hörmət etmək üçün narkotiklərə nəzarət siyasətlərini dəyişmək üçün İran hakimiyyətinə təzyiq etməyə çağırırıq”, - Baumi deyib.
“Bundan əlavə, İranda ciddi insan hüquqları pozuntularına görə hökm sürən sistematik cəzasızlığı nəzərə alaraq, biz dövlətləri məsuliyyət mexanizmlərini tətbiq etməyə, o cümlədən İranda universal yurisdiksiya altında törədilən işgəncə və digər cinayətlər üzrə cinayət təhqiqatlarına başlamaq və cinayət məsuliyyətinə dair sübutlar olan məmurlara qarşı həbs orderləri verməklə çağırırıq”.
İranda edam riski ilə üzləşən minlərlə adam arasında narkotiklə əlaqəli cinayətlərdə təqsirli bilinənlər və siyasi motivli işlərdə "Allaha qarşı düşmənçilik" və "dünyada korrupsiyanı yaymaq" kimi qeyri-müəyyən ifadəli cinayətlərə görə ölüm cəzasına məhkum edilənlər var - bu, beynəlxalq hüququn pozulmasıdır ki, bu da ölüm hökmünün tətbiqini yalnız "ən ağır qəsdən törədilmiş cinayətlər"lə məhdudlaşdırır.
İranda edamlar tez-tez İnqilab məhkəmələri kimi müstəqil olmayan və insanları ölümə məhkum etmək üçün təhlükəsizlik və kəşfiyyat agentlikləri ilə əməkdaşlıq edən məhkəmələrdə kobud ədalətsiz məhkəmə proseslərindən sonra baş verir. Əfqanlar, Əhvaz ərəbləri, Bəluclar və Kürdlər də daxil olmaqla, məzlum etnik azlıqlar və sosial-iqtisadi vəziyyəti aşağı olan icmalar bu edamlardan qeyri-mütənasib şəkildə təsirlənir.
Bizi Telegram-da izləyin
t.me/lent_az
Bizi Instagram-da izləyin
Bizi TikTok-da izləyin
Bizi Facebook-da izləyin
Bizi X-da izləyin
