19 mart 2013 09:39 (UTC +04:00)

Azərbaycan axır çərşənbəni qeyd edir

Bu gün xalq təqvimi ilə Boz ayın, ilaxır çərşənbələrindən dördüncüsü –torpaq

çərşənbəsidir. Lent.az-ın məlumatına görə, çərşənbələrin içərisində daha böyük

mərasimlər hazırlanan məhz sonuncu hesab olunan Torpaq çərşənbəsidir. Bu

çərşənbəyə xalq arasında İlaxır Çərşənbə ilə yanaşı "Yer Çərşənbəsi" və ya "Torpaq

çərşənbəsi" də deyirlər. İnama görə Torpaq Çərşənbəsi yetişəndə torpaq artıq əkinə

hazır olur və ona toxum səpmək olar. Əfsanəyə görə adamların ərzaq qıtlığından əziyyət

çəkdikləri bu gündə Su, Od və Yel Torpaq xatunun yeraltı məbədinə qonaq gəlir, burada

yatmış Torpağı oyadırlar. İlaxır Çərşənbə sonuncu 4 çərşənbənin mərasim, ayin, etiqad,

oyun və şənliklərlə ən zəngin olanıdır. Bu vaxt əvvəlki çərşənbələrdə icra olunan bütün

ayin və mərasimlər daha şən, böyük xalq şənlikləri kimi təkrar qeyd olunur.

Mərasim sübh tezdən suya tapınma ayini ilə başlayır. İnsanlar su kənarına gedir, su

üstünə atlanır, dərdini, arzusunu axar suya deyir və ondan imdad diləyirlər. Bütün günü

davam edən mərasim axşam şənlikləri ilə daha da gurlaşır. Bu axşam üzərlik yandırılır,

tonqallar alovlanır, tonqallar üstündən tullanır, bacalardan torbalar sallanır, qurşaq

atılır, qulaq falları qurulur. Subaylar qonşu evlərin qapısının arxasında gizlənərək ilk

eşitdikləri sözə uyğun təzə ildə onları gözləyən hadisələri öncədən bilməyə çalışırlar. Bəzi

bölgələrdə axır çərşənbədə süfrəyə ət və toyuq əvəzinə ancaq balıq verirlər.

Əlbəttə, bütün çərşənbələrdə əsasən yeniyetmə və gənclərdən ibarət xüsusi musiqiçilər

dəstəsi axşam qaranlıq düşəndən sonra ev-ev, oba-oba gəzər, çalıb-oxuyarlar. Bəxşiş,

hədiyyə yığmaq, qurşaq atmaq indi də dəbdən düşməyib. Bayram axşamı süfrələr

müxtəlif təamlarla paxlava, şəkərbura, qoğal və bir çox şirniyyatla bəzədilir. Çərşənbə

günündə başyalan mərasimlər səhər tezdən elan olunur və gün dəyişənə qədər davam

edir, həmin gücə evlərdə şamlar yandırılır, hər bir şəxsin adı qoyulmuş şam sona qədər

yanmalıdır. Şamların kimsə tərəfindən söndürülməsinə icazə verilmir.

Lent.az bütün oxucularının İlaxır Çərşənbəsini təbrik edir!

1107