Arılar və eşşəkarıları qış fəslini müxtəlif cür keçirir və bu, onların növündən və sosial quruluşundan asılıdır. Bu həşəratlar ekosistem üçün mühüm rol oynayır: bitkilərin tozlanmasında iştirak edir, bağ zərərvericiləri ilə qidalanırlar. Lakin hava soyuduqca bir çox insan onların hara getdikləri ilə maraqlanır.
Lent.az xəbər verir ki, mütəxəssislərin sözlərinə görə, həşəratların qışı necə keçirməsi onların koloniyada və ya tək yaşamasından asılıdır.
Şimali Karolina Dövlət Universitetinin zərərvericilərlə mübarizə kafedrasının dosenti, entomoloq Chris Gaze bildirir ki, arılar və eşşəkarıları ya koloniyada, ya da tək-tənha şəkildə, sürfə və ya yetkin mərhələdə qışlaya bilirlər.
Alimlərin təsnifatına görə, bu həşəratlar iki əsas qrupa bölünür: ana arısı olan koloniyalarda yaşayan sosial növlər və tək yaşayan arılar və eşşəkarıları. Sosial növlərə bal arıları, bombuslar (iri tüklü arılar), sarı arılar, kağız eşşəkarıları və şirşirələr daxildir. Tək yaşayan növlər sırasında isə dülgər arıları, mason arıları, krabronidlər və torpaq eşşəkarıları yer alır.
Sosial arı növlərində koloniya adətən bir neçə güclü şaxtadan sonra məhv olur. İstisna yalnız yeni mayalanmış ana arıdır. O, qışlamaq üçün isti və qorunan yer tapır, yazda isə yenidən ortaya çıxaraq sıfırdan yeni koloniya yaradır.
Bal arıları soyuqdan qorunmaq üçün bədənlərini titrədir və qanadlarını hərəkətə gətirən əzələləri yığaraq istilik yaradırlar. Onlar daima yerlərini dəyişir, topanın kənarındakı arılar içəri keçərək uzun müddət soyuqda qalmamağa çalışırlar.
Bombus arılarında da oxşar vəziyyət müşahidə olunur. Onların koloniyası payızın sonlarında məhv olur, yalnız mayalanmış ana arı sağ qalır. O, qışı tökülmüş yarpaqlar arasında, torpaqda, çat və yarıqlarda keçirir.
Tək yaşayan arılar isə növündən asılı olaraq qışı sürfə və ya yetkin mərhələdə təkbaşına keçirir. Məsələn, dişi dülgər arısı yuvasını nektar və tozcuqla təmin edir, yumurta qoyur. Yetkin arılar boşluqlarda və yuva dəliklərində qışlayır, yazda isə yenidən aktivləşir.
Eşşəkarılar da oxşar həyat dövrünə malikdir. Sosial eşşəkarıları, xüsusilə sarı eşşəkarıları, adətən soyuqlar düşən kimi məhv olur, mayalanmış ana isə ağac qabıqlarının altında, kötüklərdə və hətta çardaqlarda qışlayır. Tək yaşayan eşşəkarıları isə torpaq altındakı yuvalarda və ya bitki boşluqlarında sürfə mərhələsində qalır.
Bununla belə, son illərdə istisna hallar da müşahidə olunur. Alimlər çoxillik sarı eşşəkarı koloniyalarının aşkarlandığını bildirirlər. Klemson Universitetinin fəxri professoru, entomoloq Eric Benson qeyd edib ki, bəzi cənub sarı eşşəkarıları qışı iri, çoxillik yuvalarda keçirə bilir. Onun sözlərinə görə, belə yuvalarda 250 minə yaxın işçi fərd və 100-dən çox ana arı müşahidə olunub.
Qışda bu həşəratlar adətən aktiv olmur. Lakin isti qış günlərində tək-tük fərdlərə rast gəlmək mümkündür. Məsələn, bəzi ana eşşəkarıları evlərin çardaqlarında qışlaya bilər və bəzən qışın ortasında ev daxilində görünə bilər.
Mütəxəssislər bağ sahiblərinə bu faydalı həşəratlara kömək etməyi tövsiyə edirlər. Bunun üçün həyətin bir hissəsini yazadək təbii vəziyyətdə saxlamaq, tökülmüş yarpaqları dərhal təmizləməmək məsləhət görülür. Yarpaqlar torpaq altında qışlayan növlər üçün həm sığınacaq, həm də istilik izolyasiyası rolunu oynayır. Yazda isə bağ təmizliyini bir qədər gecikdirmək bu həşəratların təhlükəsiz şəkildə oyanmasına imkan yaradır.
Bizi Telegram-da izləyin
t.me/lent_az
Bizi Instagram-da izləyin
Bizi TikTok-da izləyin
Bizi Facebook-da izləyin
Bizi X-da izləyin
